ΝΕΟΣ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ: ΕΞ (ΥΠΗΡΕΤΕΙ) ΟΣΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ;

Ο τίτλος αυτός κάθε άλλο παρά τυχαία επελέγη, καθώς βασική  στόχευση των συντακτών του συγκεκριμένου νομοθετήματος είναι η δημιουργία μίας νέας «κουλτούρας πτωχεύσεων», η απάλυνση  της θέσης του πτωχού και  η παροχή μίας «δεύτερης ευκαιρίας» σε εκείνον.

Αν μη τι άλλο, πρόκειται για ευγενείς στόχους, με τους οποίους κανείς – θέλω να πιστεύω – εξ ημών των Νομικών που ασχολούμαστε εντατικά με τον συγκεκριμένο κλάδο Δικαίου δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει. Είναι σημαντικό να γίνουν τα κατάλληλα βήματα,  ώστε ο μέσος Έλληνας επιχειρηματίας που συναντά δυσκολίες στο διάβα του, να αντιμετωπίζει τη διαδικασία προπτωχευτικής εξυγίανσης και την πτώχευση όχι ως κάτι «κακό», αλλά ως χρήσιμα  «εργαλεία», τα οποία θα μπορεί  να ανασύρει από την «εργαλειοθήκη» του, εάν και εφόσον αυτό ενδείκνυται  και -  πρωτίστως -   εγκαίρως, ώστε να επιτύχει τη μέγιστη δυνατή αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητά τους.

Για να είμαστε, βέβαια, ειλικρινείς θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι το «αρνητικό φορτίο» που διαχρονικά συνοδεύει την πτώχευση στη Χώρα μας, δεν οφείλεται τόσο στις (εκάστοτε) διατάξεις που έως σήμερα τη διέπουν , όσο στον  τρόπο με τον οποίον αντιμετωπίζει η Ελληνική αγορά τον πτωχό.

Δεν είναι λίγες οι φορές που ο πτωχός ταυτίζεται στη Χώρα μας  με κάποιον «αποτυχημένο» που δεν γνωρίζει το επιχειρείν ή με κάποιον «δόλιο τυχοδιώκτη» που δρομολόγησε την πτώχευσή του, αφού είχε προηγουμένως διασφαλίσει τα κραταιά περιουσιακά του στοιχεία.

Αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς: Ένα νομοθέτημα που θα (υπο)στήριζε περισσότερο τον πτωχό και που θα του παρείχε μία δεύτερη ευκαιρία, θα μπορούσε να συμβάλει στο να αλλάξει η ως άνω απαξιωτική αντιμετώπιση του πτωχού από την αγορά; Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι θετική.

Και περαιτέρω τίθεται το εξής ερώτημα:  Άραγε ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας είναι ένα  νομοθέτημα που εισφέρει νέα δεδομένα στην πτωχευτική διαδικασία και  - αν ναι - σε τι βαθμό;  Και ιδίως είναι ένα νομοθέτημα που συμβάλλει  στην «απενοχοποίηση» του πτωχού , παρέχοντάς του  μια πραγματική «δεύτερη ευκαιρία»;

Κατ’ αρχάς θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας  πράγματι περιέχει ρηξικέλευθες  για τα ελληνικά δεδομένα ρυθμίσεις, που ασφαλώς κινούνται προς τη θετική κατεύθυνση . Ενδεικτικά αναφέρονται:

α) Η επέκταση της δυνατότητας πτώχευσης και στα φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν εμπορική ιδιότητα.

β) Η εστίαση στην ψηφιοποίηση της όλης διαδικασίας μέσω της δημιουργίας ηλεκτρονικού Μητρώου Αφερεγγυότητας, το οποίο δεν θα λειτουργεί μόνον ως ψηφιακός τόπος καταχώρησης - δημοσίευσης, αλλά και ως εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ των εμπλεκομένων μερών,

 γ) Η δυνατότητα  υπόδειξης συνδίκου από τον αιτούντα, συνοδευόμενη από βεβαίωση του τελευταίου ότι αποδέχεται τον διορισμό του και ότι δεν κωλύεται να αναλάβει καθήκοντα εν προκειμένω.  Πρόκειται για μια πολύ σημαντική ρύθμιση, η οποία αποφορτίζει την όλη διαδικασία από τις εμπλοκές που έως τώρα επέφεραν οι συχνά παρατηρούμενες αποποιήσεις διορισμών, από πλευράς των διορισθέντων από το Δικαστήριο συνδίκων.

δ) Η παροχή της δυνατότητας  πλήρους απαλλαγής του πτωχού από τα χρέη του εντός τριετίας από την κήρυξη της πτώχευσης ή και ακόμη νωρίτερα (πχ εντός έτους), υπό συγκεκριμένες βέβαια προϋποθέσεις.

ε)  Η απλοποιημένη διαδικασία  πτωχεύσεων μικρού αντικειμένου κ.α.

Τι γίνεται, όμως, αναφορικά με τη «δεύτερη ευκαιρία» του πτωχού, την οποία ευαγγελίζεται το νέο αυτό νομοθέτημα;

Αν και  ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας σαφώς και αναδεικνύει τις καλές προθέσεις των συντακτών του αναφορικά με το συγκεκριμένο ζήτημα, δεν παύει να προβληματίζει ως προς αρκετά σημεία του.

Χαρακτηριστικά αναφέρονται τα εξής:

α) Ο πτωχός έως ότου κριθεί ότι απαλλάσσεται από τα χρέη του, δεν φαίνεται να μπορεί να καρπωθεί το εισόδημα που αποκτά μετά την πτώχευσή του, παρά μόνον τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Με άλλα λόγια, ο πτωχός, ακόμη και εάν έχει καταφέρει μετά την κήρυξή του σε πτώχευση να επιτύχει κάποιο ικανοποιητικό εισόδημα, «καταδικάζεται» να διαβιοί με τα ελάχιστα απαιτούμενα μέχρι «νεωτέρας». Είναι σαφές ότι η ρύθμιση αυτή είναι ιδιαιτέρως προβληματική, ειδικά μάλιστα εάν ληφθεί υπόψιν ότι πτωχός πλέον μπορεί να είναι και οιοδήποτε φυσικό πρόσωπο.

β) Η απαλλαγή του πτωχού εξαιρεί περιπτώσεις οφειλών που προκλήθηκαν από δόλο ή βαριά αμέλεια ή που άπτονται ποινικής ή διοικητικής φύσεως αδικημάτων και παραβάσεων. Πλην, όμως, ποιος πτωχός επιχειρηματίας  δεν βαρύνεται και  με οφειλές που ταυτόχρονα συνιστούν και ποινικό αδίκημα ή διοικητικό παράπτωμα, όπως πχ η έκδοση ακαλύπτων επιταγών, η μη πληρωμή φόρων και εισφορών κ.α. ; Και περαιτέρω, πώς ο πτωχός θα προστατευθεί έναντι πιστωτών που καλοπίστως ή και κακοπίστως θα του αποδίδουν βαριά αμέλεια ή δόλο για τις έναντι εκείνων οφειλές του ;  Πρόκειται για εξαιρέσεις που αν μη τι άλλο παρατείνουν επ’ αόριστον τον χρονικό ορίζοντα της απαλλαγής του πτωχού.

γ) Η απαλλαγή του πτωχού εξαρτάται από σειρά προϋποθέσεων,  οι οποίες επίσης δύνανται να παρατείνουν επ’ αόριστον  τον χρονικό ορίζοντα της απαλλαγής του, όπως πχ η προϋπόθεση να μην εκκρεμούν εις βάρος του ποινικές διώξεις για συγκεκριμένα αδικήματα (χρεοκοπία, απάτη, υπεξαίρεση κτλ). Με άλλα λόγια,  ο πτωχός που πολύ εύκολα μπορεί να βρεθεί κατηγορούμενος σε τέτοιου είδους ποινικές δίκες (πχ ενδεικτικά αναφέρεται ότι   μήνυση  για απάτη δύναται να υποβάλει ακόμη και ο κομιστής απλήρωτων συναλλαγματικών με πληρωτή τον πτωχό ) θα είναι έρμαιο των ποινικών διαδικασιών, αλλά και πιθανότατα ευάλωτος έναντι κακόπιστων πιστωτών του, οι οποίοι θα επιχειρούν (μέσω προσχηματικών μηνύσεων) να παρατείνουν τον χρόνο απαλλαγής του για λόγους αντεκδίκησης, άσκησης πρόσθετης πίεσης κτλ.

Συμπερασματικά, λοιπόν, θεωρώ ότι ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας (τουλάχιστον βάσει του προσχεδίου του) συνιστά  ένα νομοθέτημα που ναι μεν περιέχει πρωτότυπες και θετικές ρυθμίσεις, πλην, όμως,  κείται μακράν μίας ρηξικέλευθης νομοθετικής πρωτοβουλίας που μεταβάλλει άρδην την πτωχευτική πραγματικότητα στην Ελλάδα.

Δυστυχώς φαίνεται να απέχουμε ακόμη αρκετά από την εποχή εκείνη, όπου η πτώχευση θα συνιστά μία διαδικασία,  δια της οποίας θα επιχειρείται και η ικανοποίηση των πιστωτών και η στήριξη του πτωχού, ώστε ο ίδιος να μπορεί να επανεκκινήσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα  από το «μηδέν»,  χωρίς να απολαύει τους καρπούς , αλλά και χωρίς να μαστίζεται από τα λάθη του παρελθόντος.